Petje af voor wat Jeff Bezos als ondernemer met Amazon heeft bereikt. Maar het parcours dat hij reed heeft ook een aantal minder aantrekkelijke kanten.

De wereld zal niet stoppen met draaien, maar desalniettemin komt er met het vertrek van Jef Bezos als CEO van e-commercegigant Amazon een einde aan een tijdperk. In de bijna 30 jaar dat hij het bedrijf leidde, heeft hij een grote stempel gedrukt. Niet alleen in de VS, maar ook internationaal.

Bezos bewijst de grote impact die een individu kan hebben. Hij herkende snel de commerciële kansen die de opkomst van internet bood, richtte in 1994 Amazon op als een online boekwinkel en breidde later het Amazon-assortiment uit met tal van andere producten. Geholpen door de omvangrijke schaal van de Amerikaanse markt, heeft Amazon zijn vleugels internationaal uitgespreid en de wereld een nieuw verkoopmodel voor de detailhandel gebracht, tot grote wanhoop van traditionele bakstenen winkels.

Hij had het daarbij kunnen laten en op zijn lauweren gaan rusten. Maar de ondernemer in Bezos zag altijd andere kansen en verhuisde met Amazon naar andere domeinen: de advertentiesector, media en streaming, clouddiensten. Zo groeide een online retailbedrijf uit tot een gigant die naast die van techbedrijven als Apple en Google voet aan de grond zette. De coronapandemie heeft de activiteiten van Amazon een boost gegeven en de beurswaarde van de groep opgedreven tot maar liefst $ 1.770 miljard.

Petje af voor wat Bezos als ondernemer in minder dan drie decennia heeft bereikt. Blinde aanbidding is echter niet op zijn plaats. Bezos baande zich een weg met een harde aanpak. Amazon is een van de grootste werkgevers in de VS, maar vakbonden zijn daar niet welkom. Bezos is een van de rijkste mensen ter wereld, maar hij betaalt nauwelijks belasting.

De expansieve groei van Amazon was alleen mogelijk omdat de regeringen het bedrijf weinig of niets in de weg stonden. Het bedrijf maakt brutaal gebruik van mazen in de belastingwetten, aarzelt niet om regeringen tegen elkaar uit te spelen om te onderhandelen over de beste voorwaarden wanneer het een nieuwe faciliteit plant, en grijpt gretig de speelruimte aan die wordt gelaten door lakse concurrentiewaakhonden.

Maar er is een tegenbeweging gaande. Het besef groeit dat Big Tech te groot en te machtig is geworden, en dat ze naast de voordelen die ze de consument bieden, ook een aantal keerzijden hebben: dat ze weinig aandacht besteden aan privacyregels, te veel invloed kunnen uitoefenen op de publieke opinie en de politiek, en door hun dominante positie uiteindelijk ook de concurrentie beperken en daarmee innovatie belemmeren en de economische dynamiek afremmen.

Big Tech krijgt de komende jaren met meer tegenwind te maken. Misschien zijn de gloriejaren voorbij. Bezos zwaait hoog uit. Hij heeft andere plannen, wil andere ambities realiseren. Hij doet mee aan de race voor commerciële ruimtevluchten, samen met zijn collega Elon Musk, de oprichter van Tesla, en de Britse ondernemer Richard Branson. Die prachtige mannen in hun vliegmachines.

De economie en de wereld profiteren van gedreven en visionaire ondernemers als Bezos. Maar om het gezond en in balans te houden, heeft hun kracht ook een tegenkracht nodig.